Süsen (İris): Gökkuşağının Çiçeklerle Buluştuğu Zarafet
Süsen, Latince adıyla İris, Süsen Giller (Iridaceae) ailesine ait çok yıllık, rizomlu ya da soğanlı ve otsu bir bitkidir. İsmini, Eski Yunanca "gökkuşağı" anlamına gelen Iris kelimesinden alır ve tanrıların çiçeği olarak bilinir. Mitolojide ise gökkuşağı renginde bir tüle sarılmış kanatlı bir kız olarak tasvir edilir. Eski inanışlara göre, gökkuşağı tanrıların sesini insanlara ileten bir araçtır; bu nedenle süsen bitkisinin mezarlıklara ekilmesi derin bir sembolizm taşır.
Dünyadaki ve Türkiye'deki Türleri Dünya genelinde 260-300 kadar süsen türü bulunur. Ilıman iklime sahip Kuzey Yarımküre ülkelerinde (Asya, Avrupa, Kuzey Amerika) geniş bir yayılım gösterir ve farklı habitatlara uyum sağlamıştır. Türkiye ise bazıları endemik olmak üzere doğal olarak yetişen 51 süsen türü ile dikkat çeker.
Botanik Özellikleri Süsenler genellikle yeşil yapraklı ve çok yıllık rizomlu ya da soğanlı bitkilerdir. Güzel kokulu, mor, beyaz ve sarı tonlarında göz alıcı çiçekleri ile bilinir. Halk arasında navruz, kırna, zambak, mezarlık zambağı ve susam gibi yöresel isimlerle anılır. Rizomlu türler herdem yeşil kalırken, soğanlı türlerin toprak üstündeki kısımları çiçeklenme sonrası yaz mevsiminde kurur. Bu özellikleri onları peyzajda popüler bir süs bitkisi haline getirmiştir.
Ekolojik Uyum ve Yetiştirme Süsen bitkileri güneşli ortamları sever ve soğuğa dayanıklıdır. Toprak konusunda seçici olmamakla birlikte, soğan, tohum ve rizomlarıyla kolayca üretilir. Süs bitkisi olarak yetiştirilen türler; genellikle rizomlu ve soğanlı olarak iki gruba ayrılır.
Kültürel ve Tıbbi Kullanımları Süsen bitkisinin bazı türleri, Anadolu'da kök, çiçek ve gövdesi sebze olarak tüketilse de, bazı türleri zehirli olabileceği için dikkatli olunmalıdır. İris çiçeğinin mitolojik geçmişi, onu sanat ve kültürde de önemli bir yere taşımıştır.
Doğanın Güzelliği Süsen, görkemli çiçekleriyle bahçelerin ve peyzajların baş tacıdır. Mezarlıklardaki sembolik rolünden, bahçelere kattığı zarif güzelliklere kadar, bu bitki doğanın sanat eserlerinden biridir.


SÜSEN ( İris )

Göksüsen ( İris germanica ) ve Ak süsen ( İris albicans )
Latince adı iris olan süsen ( İridaceae / süsengiller  ),  çok yıllık, rizomlu - soğanlı ve  otsu bir bitki cinsidir. Bütün dünyada 260 - 300 kadar türü vardır.  Iliman iklim görülen Kuzey Yarım Küre'de ( Asya, Avrupa, K. Amerika )  yetişmektedir, habitadları farklıdır. Yurdumuzda, bazıları endemik olmak üzere  51  türü doğal olarak  yetişir.
İris,  eski Yunanca 'gökkuşağı' demektir. Tanrıların çiçeği olarak kabul edilir. İris, tasvirlerinde  gökkuşağı renginde bir tüle sarılmış  kanatlı bir kız olarak gösterilir. Bundan dolayı,  gökkuşağının tanrıların sesini duyulur hale getirdiğine inanılır. Tanrılarla insanlar arasında haberleşmeyi sağlar. Süsen bitkisinin özellikle mezarlıklara yetiştirilmesi bu bakımdan ilginçtir.   

Çok yıllık, yeşil yapraklı,  rizomlu ( köksapı )  ve otsu bitkilerdir. Genellikle güzel kokulu, mor, beyaz ve sarı  renkli çiçek açarlar.  Halk arasında navruz, kırna, zambak, mezarlık zambağı, susam  gibi yöresel adlarla da bilinir.  Bazı süsen türlerinin kökleri, çiçekleri ve gövdesi, Anadolu'da  sebze olarak  yenir. Ancak bazı süsen  türleri zehirli olduğu için dikkatli olmak gerekir.

Güneşli yerleri sever,  soğuğa dayanıklıdır.  Toprak bakımından seçici değildir.  Soğanla, tohumla  ve rizomları ile üretilir.

Süs bitkisi olarak yetiştirilen  süsen türleri; rizomlu ve soğanlı olmak üzere iki gruba ayrılır.    Rizomlu olanlar herdem yeşildir,  soğanlı olanların toprak üstü kısmı çiçek açtıktan sonra yazın kurur.  Süs bitkisi olarak yetiştirilen çok fazla melez ve  kültür çeşidi vardır. 

Süs bitkisi olarak yetiştirilen bazı süsen türleri şunlardır