ÇAN ÇİÇEKLERİ ( Kampanula )

Sarkan çan çiçeği / kültür.  ( Campanula garganica  )
Çan çiçeği ( campanula ) tek bir bitkinin adı değildir, çançiçeğigiller ( campanulaceae ) familyasına mensup  300 kadar otsu bitki türüne verilen ortak addır. Bir, iki ya da çok  yıllık olan bu bitkilerin boyları 5 cm. ile 2 m. arasında değişir, çiçekleri genellikle çan, yıldız ve huni  şeklindedir. Genel olarak mavi renkli olur, bu nedenle halk arasında çan çiçeklerine  'maviş' denir, az da olsa beyaz, pembe ve başka renklerde çiçek açanlar da vardır. 

Çan çiçekleri
( Kargöl Yaylası / Giresun. )
Kampanula ( campanula ), latince küçük çan demektir. Akdeniz ve Kafkaslar bu çiçeğin en çok yetiştiği yerlerdir, dolayısiyla Türkiye çan çiçeği türleri bakımından  zengin bir ülkedir. Yurdumuzda  100 den fazla  çan çiçeği türü tespit edilmiştir. Dünya Doğa ve Doğal Kaynakları  Koruma  Birliği ( IUCN ) tarafından koruma altına alınmış olan Yakalı çan çiçeği / Tüylü çan çiçeği  ( campanula tomentosa ), Dünyada sadece Dilek Yarımadası Milli Parkı'nın sınırları içinde yetişen endemik bir türdür. İspir çıngırağı ( Campanula traegerae )  Türk çan çiçeği olarak bilinir.


Yakalı çan çiçeği / Tüylü çan çiçeği ( Endemik ) - Campanula tomentosa
( Dilek Yarımadası Milli Parkı, Kuşadası / Aydın ).
Bir adı da 'cıngırak otu' olan çan çiçeklerinin, çiçekleri güzel olan başta 'Campanula  gargarpitica' ve 'Campanula  carpapatica' gibi bazı  türleri süs bitkisi olarak yetiştirilir.  Ayrıca süs bitkisi olarak yetiştirilen çok fazla kültür, varyete ve melezi vardır. 

Çan çiçekleri fazla sıcak ve kurak yerleri  sevmez, serin yerlerde yetişir, soğuğa dayanıklıdır. Sıcak yerlerde ise, yazın direk güneş almayan yarı gölge yerler tercih edilmelidir. Toprak bakımından fazla seçici olmamakla beraber  organik madde bakımından zengin bahçe  toprakları tercih eder. Kışın aydınlık ve  çok soğuk ( 10 dereceden az olmamalı ) olmayan yerlerde tutulmalıdır.

Çan çiçeği bahçelerin güneş gören yerlerine dikilmelidir, saksı çiçeği olarak ise balkon ve teraslarda yetiştirilir, açık havayı sevdiği için kapalı yerleri sevmez.  Yazın toprağı kurudukca ve düzenli olarak sulanmalıdır. Kışın çok daha az su yeterli olur.

Çan çiçekleri kökten ayırarak, çelikle  ve tohumdan  üretilir.

Bazı çan çiçeği türlerinin kökleri, taze sürgünleri  ve çiçekleri yenebilir.

Yararlandığım kaynaklar: Vikipedi.