Bilgisayarlı tomografi
Doktorunuz sizden Bilgisayarlı Tomografi incelemesi yaptırmanızı mı istedi? Nedir, ne değildir bu yazıda okuyun. Hem pratik, hem öğretici bilgileri American Cancer Society internet sıtesinden sizler için soru cevap şeklinde derledim. Amacım tomografi nasıl yapılır, işlem öncesinde sırasında ve sonrasında nelerle karşılaşabilirsiniz anlaşılır bir dille aktarmak, sizleri doktorunuza doğru soruları sormaya teşvik etmek.
Bilgisayarlı tomografinin başka isimleri var mı?
Evet . CAT taraması, spiral ya da helikal BT isimlerini de duyabilirsiniz.
Kısaca...
Miktarı kontrollü RADYASYON (röntgen ışını) verilerek vücudun incelenen bölgesinin kesitsel görüntülenmesidir. Teşhis amaçlı kullanılır.
1970’lı yıllarda keşfedilmiş bu teknoloji, mucidi iki bilim adamı Dr. Cormack ve Horsfelt’e Nobel Tıp ödülünü kazandırmıştır.
Aşağıdaki resme bakarak kesitsel görüntülenmenin ne olduğunu sanırım net bir şekilde anlayacaksınız.
Bilgisayarlı tomografinin kanser teşhis ve takibinde kullanımı
Özellikle organların, yumuşak doku ve kemiklerin şekil ve yerleşimini oldukça net gösterir.
Karaciğer, pankreas, adrenal bezler, akciğerler ve kemiklerdeki kanserlerin saptanması ve bunlar hakkında bilgi edinilmesinde oldukça yararlıdır.
Ayrıca kalın ve ince bağırsak, yemek borusu, mide, beyin, prostat ve diğer organlardaki kanserler hakkında bilgi edinmek için de kullanılır.
Zaman içinde yapılmış olan tomografiler karşılaştırılarak bir tümörün tedaviye nasıl yanıt verdiği ya da tedaviden sonra kanserin tekrar ortaya çıkıp çıkmadığı görülebilir.
Yeni gelişmeler
İlk zamanlarda, bilgisayarlı tomografi daha çok beyin ve beyin hastalıklarına yönelik kullanılırken yeni teknolojiler sanal endoskopi ve sanal kolonoskopi yapma imkanı sağlıyor. Bu şekilde soluk borusunun, yemek borusunun, midenin, ince ve kalın barsakların, damarların ve idrar yollarının içeriden görüntülerini elde etmek mümkün olmaktadır.
Son yıllarda spiral BT denilen daha az radyasyon kullanan ve daha hızlı makineler yaygın olarak kullanılmaktadır
Rahatsızlık verir mi?
İncelemenin kendisi tamamen ağrısızdır. İnceleme sırasında hastadan cihazının masasında hiç hareket etmeksizin yatması istenir. Yapılacak incelemenin türüne bağlı olarak hastaya kol damarlarından kontrast madde enjekte edilebileceği gibi kontrast madde içmesi de istenebilir. Kontrast maddeler iyot içerdiği için bazı kişilerde allerjik reaksiyonlara neden olabilir. Hastanın inceleme öncesinde teknisyen ya da radyoloğa bu tür maddelere karşı daha önce allerjik bir reaksiyon gösterip göstermediğini ve eğer varsa başka maddelere karşı allerjisini bildirmesi gerekir.
Test nasıl yapılır?
Resimde gördüğünüz gibi büyük simit biçiminde bir makinedir ve ortasındaki deliğin içinde ileri geri kayan düz bir masanın bulunur. İnceleme sırasında kişi bilgisayarlı tomografi cihazının masasında hareket etmeksizin yatar.
Soyunmanız, bir elbise giymeniz ve mücevher ya da görüntüyü engelleyebilecek diğer metal eşyalarınızı çıkarmanız istenecektir.
Resimleri etkileyebileceğinden takma diş, işitme aleti, saç tokası vb. çıkarmanız istenebilir.
Hastalığın teşhisi için incelemenin nasıl yapılması gerektiğine radyolog karar verir.Örneğin eğer batın bölgesi incelenecekse göğüs alt kısmından pelvis üst kısmına kadar kadar olan kesim taranacaktır. Böyle bir inceleme süresince sizden görüntülerin bulanık çıkmaması için belli aralıklarla nefesinizi tutmanız istenecektir . Makina işlem süresince bazı sesler çıkarır. Hastanın üstünde yattığı masa her bir görüntü oluştuktan sonra bir miktar hareket edecektir. Ayrıca teknisyen ya da makina tarafından nefes tutup vermeyle ilgili hastaya sinyal verilir.
Test için nasıl hazırlanırım?
Bu test için hastaneye yatmanız gerekmez. Bazı durumlarda, doktorunuz test öncesinde birkaç saat bir şey yiyip içmemenizi söyleyebilir. Karnınızın ve bağırsaklarınızın içinin görülmesine engel olabilecek maddelerin çıkarılması için bir laksatif (müshil) ya da lavman kullanmanız gerekebilir. Çalışılacak vücut bölümüne bağlı olarak, testten önce kontrast sıvı içmeniz ya da kontrast lavman kullanmanız da gerekebilir.
Ne kadar sürer?
Doktorun nereye bakmak isteyeceğine ve kontrast boya maddesi kullanılıp kullanılmayacağına bağlı olarak değişir, süresi 10-30 dakika arasında değişir. Bu süreye hazırlık aşaması dahil değildir. Testten sonra daha fazla resim gerekip gerekmediğinin görülmesi için sonuçlara bakılması sırasında beklemeniz istenebilir.
Olası komplikasyonlar ve yan etkiler nelerdir?
Test uygulanan kişilerin yaklaşık %5’inde kontrast maddeye karşı reaksiyon gelişir.
Olası semptomlar:
Bulantı
Hırıltılı solunum
Nefes darlığı
Ağızda metalik ya da acı bir tat
Vücuda yayılan kızarma ya da sıcaklı hissi -- bu birkaç dakika sürebilir. Hatta altınızı ıslatmış gibi hissedebilirsiniz.
Bir saate kadar süren kaşıntı ya da yüzde şişme
Bu semptomlar genellikle ciddi değildir ve çoğunlukla kendiliğinden düzelir ancak semptomlarınızı mutlaka sağlık ekibinize bildirin.
Ayrıca sağlık ekibinize geçmişte kontrast boya, deniz ürünleri ya da iyoda karşı reaksiyonunuz olup olmadığını söylemeniz önemlidir. Seyrek olarak bazı insanlarda solunum sorununa yol açan ve hemen tedavi gerektiren şiddetli alerjik reaksiyon ortaya çıkabilir. Alerjik bir reaksiyon geliştirme riski olduğunda, size öncelikle kontrast maddenin test dozu verilebilir.
İnceleme bitiminde ne yapılır?
İncelemeden sonra herhangi bir kısıtlama olmaksızın normal günlük aktivitelerinize devam edebilirsiniz. İncelemeler vücudun hangi kısmıyla ilgiliyse o konuda uzmanlaşmış radyolog doktorlar tarafından değerlendirilir ve daha sonra yazılı bir rapora dönüştürülerek hastaya teslim edilir.
Bu test hakkında başka neler bilmeliyim?
Bu taramada ile aldığınız radyasyon miktarı standart bir radyogram (x ışını) ile alınandan oldukça fazladır.
Aşırı kilolu insanlar BT tarayıcısına yerleşmekte güçlük çekebilir.
Herhangi bir alerjiniz varsa veya iyot, deniz ürünleri ya da kontrast boyalara karşı duyarlıysanız doktorunuza söyleyiniz.
Gebelik olasılığınız varsa ya da emziriyorsanız doktorunuza söyleyiniz.
BT taraması maliyeti standart bir radyogram maliyetinin 10 katına kadar çıkabilir.
Önemli!
İngiltere Sağlık Bakanlığı herhangi bir hastalığı olmayan sağlıklı bireylerde tarama amacıyla tüm vücut Bilgisayarlı Tomografi tetkiki yapılması, yüksek radyasyon dozu alınması nedeniyle yasakladı. Bu yasak sağlıklı bireylerde yıllık araç muayenesi yapar gibi tüm vücudun “herhangi bir hastalık var mı?” diye taranmasına yönelik.
Uzmanların ortak görüşleri şöyle: Bilgisayarlı Tomografi'nin sağlıklı bireylerde tarama amaçlı kullanımı uygun değildir; gerekli olduğu hallerde dozu, hastanın yaşı ve cinsiyetine uygun olarak kullanılmalı ve doktorlar tarafından yarar-zarar ilişkisi dikkate alınmalı.
Türk Radyoloji Derneği'nin konuyla ilgili kamuoyu açıklaması:
Radyasyon kaynaklı tüm görüntüleme yöntemleri gibi Bilgisayarlı Tomografi de uygun endikasyonlarla ve uygun protokollerle kullanılması gereken bir görüntüleme yöntemidir. Doğru ve gerekli kullanım şartlarında, birçok hastalığın tanı ve tedavi izleminde etkin ve yararlı (bazen de tek seçenek olabilen) bir görüntüleme yöntemi olan Bilgisayarlı Tomografi, kolay erişilebilir, göreceli olarak ucuz, hızlı ve etkin bir yöntem olması nedeniyle tüm dünyada çok sıklıkla kullanılmaktadır. Yurdumuzda da Bilgisayarlı Tomografi gerekli ve uygun kullanım şartlarında, özellikle kanser tanı ve tedavisi başta olmak üzere, solunum, sindirim, boşaltım, beyin, sinir, kas-iskelet, kalp ve damar hastalıkları gibi birçok sisteme ait hastalıkların erken tanı ve tedavi sonuçlarının değerlendirilmesinde etkin şekilde kullanılmaktadır.
Prof. Dr. Okan Akhan, Türk Radyoloji Derneği Yönetim Kurulu Başkanı
Sağlıkla kalın,
ET
Kaynak:
http://www.cancer.org/Treatment/Understa...y-tests-ct
Doktorunuz sizden Bilgisayarlı Tomografi incelemesi yaptırmanızı mı istedi? Nedir, ne değildir bu yazıda okuyun. Hem pratik, hem öğretici bilgileri American Cancer Society internet sıtesinden sizler için soru cevap şeklinde derledim. Amacım tomografi nasıl yapılır, işlem öncesinde sırasında ve sonrasında nelerle karşılaşabilirsiniz anlaşılır bir dille aktarmak, sizleri doktorunuza doğru soruları sormaya teşvik etmek.
Bilgisayarlı tomografinin başka isimleri var mı?
Evet . CAT taraması, spiral ya da helikal BT isimlerini de duyabilirsiniz.
Kısaca...
Miktarı kontrollü RADYASYON (röntgen ışını) verilerek vücudun incelenen bölgesinin kesitsel görüntülenmesidir. Teşhis amaçlı kullanılır.
1970’lı yıllarda keşfedilmiş bu teknoloji, mucidi iki bilim adamı Dr. Cormack ve Horsfelt’e Nobel Tıp ödülünü kazandırmıştır.
Aşağıdaki resme bakarak kesitsel görüntülenmenin ne olduğunu sanırım net bir şekilde anlayacaksınız.
Bilgisayarlı tomografinin kanser teşhis ve takibinde kullanımı
Özellikle organların, yumuşak doku ve kemiklerin şekil ve yerleşimini oldukça net gösterir.
Karaciğer, pankreas, adrenal bezler, akciğerler ve kemiklerdeki kanserlerin saptanması ve bunlar hakkında bilgi edinilmesinde oldukça yararlıdır.
Ayrıca kalın ve ince bağırsak, yemek borusu, mide, beyin, prostat ve diğer organlardaki kanserler hakkında bilgi edinmek için de kullanılır.
Zaman içinde yapılmış olan tomografiler karşılaştırılarak bir tümörün tedaviye nasıl yanıt verdiği ya da tedaviden sonra kanserin tekrar ortaya çıkıp çıkmadığı görülebilir.
Yeni gelişmeler
İlk zamanlarda, bilgisayarlı tomografi daha çok beyin ve beyin hastalıklarına yönelik kullanılırken yeni teknolojiler sanal endoskopi ve sanal kolonoskopi yapma imkanı sağlıyor. Bu şekilde soluk borusunun, yemek borusunun, midenin, ince ve kalın barsakların, damarların ve idrar yollarının içeriden görüntülerini elde etmek mümkün olmaktadır.
Son yıllarda spiral BT denilen daha az radyasyon kullanan ve daha hızlı makineler yaygın olarak kullanılmaktadır
Rahatsızlık verir mi?
İncelemenin kendisi tamamen ağrısızdır. İnceleme sırasında hastadan cihazının masasında hiç hareket etmeksizin yatması istenir. Yapılacak incelemenin türüne bağlı olarak hastaya kol damarlarından kontrast madde enjekte edilebileceği gibi kontrast madde içmesi de istenebilir. Kontrast maddeler iyot içerdiği için bazı kişilerde allerjik reaksiyonlara neden olabilir. Hastanın inceleme öncesinde teknisyen ya da radyoloğa bu tür maddelere karşı daha önce allerjik bir reaksiyon gösterip göstermediğini ve eğer varsa başka maddelere karşı allerjisini bildirmesi gerekir.
Test nasıl yapılır?
Resimde gördüğünüz gibi büyük simit biçiminde bir makinedir ve ortasındaki deliğin içinde ileri geri kayan düz bir masanın bulunur. İnceleme sırasında kişi bilgisayarlı tomografi cihazının masasında hareket etmeksizin yatar.
Soyunmanız, bir elbise giymeniz ve mücevher ya da görüntüyü engelleyebilecek diğer metal eşyalarınızı çıkarmanız istenecektir.
Resimleri etkileyebileceğinden takma diş, işitme aleti, saç tokası vb. çıkarmanız istenebilir.
Hastalığın teşhisi için incelemenin nasıl yapılması gerektiğine radyolog karar verir.Örneğin eğer batın bölgesi incelenecekse göğüs alt kısmından pelvis üst kısmına kadar kadar olan kesim taranacaktır. Böyle bir inceleme süresince sizden görüntülerin bulanık çıkmaması için belli aralıklarla nefesinizi tutmanız istenecektir . Makina işlem süresince bazı sesler çıkarır. Hastanın üstünde yattığı masa her bir görüntü oluştuktan sonra bir miktar hareket edecektir. Ayrıca teknisyen ya da makina tarafından nefes tutup vermeyle ilgili hastaya sinyal verilir.
Test için nasıl hazırlanırım?
Bu test için hastaneye yatmanız gerekmez. Bazı durumlarda, doktorunuz test öncesinde birkaç saat bir şey yiyip içmemenizi söyleyebilir. Karnınızın ve bağırsaklarınızın içinin görülmesine engel olabilecek maddelerin çıkarılması için bir laksatif (müshil) ya da lavman kullanmanız gerekebilir. Çalışılacak vücut bölümüne bağlı olarak, testten önce kontrast sıvı içmeniz ya da kontrast lavman kullanmanız da gerekebilir.
Ne kadar sürer?
Doktorun nereye bakmak isteyeceğine ve kontrast boya maddesi kullanılıp kullanılmayacağına bağlı olarak değişir, süresi 10-30 dakika arasında değişir. Bu süreye hazırlık aşaması dahil değildir. Testten sonra daha fazla resim gerekip gerekmediğinin görülmesi için sonuçlara bakılması sırasında beklemeniz istenebilir.
Olası komplikasyonlar ve yan etkiler nelerdir?
Test uygulanan kişilerin yaklaşık %5’inde kontrast maddeye karşı reaksiyon gelişir.
Olası semptomlar:
Bulantı
Hırıltılı solunum
Nefes darlığı
Ağızda metalik ya da acı bir tat
Vücuda yayılan kızarma ya da sıcaklı hissi -- bu birkaç dakika sürebilir. Hatta altınızı ıslatmış gibi hissedebilirsiniz.
Bir saate kadar süren kaşıntı ya da yüzde şişme
Bu semptomlar genellikle ciddi değildir ve çoğunlukla kendiliğinden düzelir ancak semptomlarınızı mutlaka sağlık ekibinize bildirin.
Ayrıca sağlık ekibinize geçmişte kontrast boya, deniz ürünleri ya da iyoda karşı reaksiyonunuz olup olmadığını söylemeniz önemlidir. Seyrek olarak bazı insanlarda solunum sorununa yol açan ve hemen tedavi gerektiren şiddetli alerjik reaksiyon ortaya çıkabilir. Alerjik bir reaksiyon geliştirme riski olduğunda, size öncelikle kontrast maddenin test dozu verilebilir.
İnceleme bitiminde ne yapılır?
İncelemeden sonra herhangi bir kısıtlama olmaksızın normal günlük aktivitelerinize devam edebilirsiniz. İncelemeler vücudun hangi kısmıyla ilgiliyse o konuda uzmanlaşmış radyolog doktorlar tarafından değerlendirilir ve daha sonra yazılı bir rapora dönüştürülerek hastaya teslim edilir.
Bu test hakkında başka neler bilmeliyim?
Bu taramada ile aldığınız radyasyon miktarı standart bir radyogram (x ışını) ile alınandan oldukça fazladır.
Aşırı kilolu insanlar BT tarayıcısına yerleşmekte güçlük çekebilir.
Herhangi bir alerjiniz varsa veya iyot, deniz ürünleri ya da kontrast boyalara karşı duyarlıysanız doktorunuza söyleyiniz.
Gebelik olasılığınız varsa ya da emziriyorsanız doktorunuza söyleyiniz.
BT taraması maliyeti standart bir radyogram maliyetinin 10 katına kadar çıkabilir.
Önemli!
İngiltere Sağlık Bakanlığı herhangi bir hastalığı olmayan sağlıklı bireylerde tarama amacıyla tüm vücut Bilgisayarlı Tomografi tetkiki yapılması, yüksek radyasyon dozu alınması nedeniyle yasakladı. Bu yasak sağlıklı bireylerde yıllık araç muayenesi yapar gibi tüm vücudun “herhangi bir hastalık var mı?” diye taranmasına yönelik.
Uzmanların ortak görüşleri şöyle: Bilgisayarlı Tomografi'nin sağlıklı bireylerde tarama amaçlı kullanımı uygun değildir; gerekli olduğu hallerde dozu, hastanın yaşı ve cinsiyetine uygun olarak kullanılmalı ve doktorlar tarafından yarar-zarar ilişkisi dikkate alınmalı.
Türk Radyoloji Derneği'nin konuyla ilgili kamuoyu açıklaması:
Radyasyon kaynaklı tüm görüntüleme yöntemleri gibi Bilgisayarlı Tomografi de uygun endikasyonlarla ve uygun protokollerle kullanılması gereken bir görüntüleme yöntemidir. Doğru ve gerekli kullanım şartlarında, birçok hastalığın tanı ve tedavi izleminde etkin ve yararlı (bazen de tek seçenek olabilen) bir görüntüleme yöntemi olan Bilgisayarlı Tomografi, kolay erişilebilir, göreceli olarak ucuz, hızlı ve etkin bir yöntem olması nedeniyle tüm dünyada çok sıklıkla kullanılmaktadır. Yurdumuzda da Bilgisayarlı Tomografi gerekli ve uygun kullanım şartlarında, özellikle kanser tanı ve tedavisi başta olmak üzere, solunum, sindirim, boşaltım, beyin, sinir, kas-iskelet, kalp ve damar hastalıkları gibi birçok sisteme ait hastalıkların erken tanı ve tedavi sonuçlarının değerlendirilmesinde etkin şekilde kullanılmaktadır.
Prof. Dr. Okan Akhan, Türk Radyoloji Derneği Yönetim Kurulu Başkanı
Sağlıkla kalın,
ET
Kaynak:
http://www.cancer.org/Treatment/Understa...y-tests-ct