ACI BAKLA ( Lupinus )
Büyük yapraklı acı bakla ( Lupinus polyphyllus )
Süs bitkisi olarak yetiştirilir
Ülkemizde, baklagiller ( Fabaceae ) familyasının 'lupius' türlerine genel olarak acıbakla denir. Bir veya iki yıllık, tüylü, beyaz veya mavi renkli çiçekli ve otsu bitkilerdir. ( Az da olsa çalı türleri de vardır ) 200 ile 500 kadar türü vardır. Akdeniz havzası ve Amerika'da doğal olarak yayılış gösterir. Bazı acıbakla türlerinin eski çağlardan bu güne tarımı yapılmıştır. Tohumları protein bakımından zengindir, besin maddesi olarak kullanılmıştır. Ancak zehirli olduğu için, suda kaynatıldıktan sonra yenir ( tazesi kesinlikle yenmez ). Cins adı ( lupinus ) latince ' kurt gibi' anlamına gelir. Huyu kurtlara benzediği için.
Çiçekleri gösterişlidir, genellikle mavi renkli olup, uzun dik salkımlarlarda bulunur ve aşağıdan yukarıya doğru açar. Yapraklar el parmakları biçimindedir ( 5 - 11 adet yaprakcıklı ) ve yeşil renklidir. Meyve, bakladır.
![[Resim: IMG_6395%20(1).JPG]](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj7ztOjdo21FwaPp3hfBGbyLC-ct77Vdz44yI2pVbGKDnGn9aPuxBVx7AgGwcIdc-soy93P1ACUH5rXfxHbEI8CvVmoXYiBiTMJJeSh4Pc-_kubgxX_RQSRjVl5zFGtXWeINZluQ7fEdTEo-NwoWP0Qh6JijDU2uMdfXM-o_8EIhze_Fayv_ZmFd3qZrBtg/s1031/IMG_6395%20(1).JPG)
Türkiye'de 6 acıbakla türünün doğal yayılışı bulunmaktadır. Halk arasında Termiye, camuz baklası, yaban baklası, koyun baklası, kurt baklası, yahudi baklası, gavur baklası, lüpen denir. Yeşil gübre olarak değerlendirilir, tohumları hayvan yemi olarak kullanılır, toprağı azot bakımından zenginleştirir.
Büyük yapraklı acı bakla ( Lupinus polyphyllus )
Lupinus polyphyllus ( Lupinus x regalis ) türü, yaprakları ve çiçeği güzel olduğu için bütün dünyada süs bitkisi olarak yetiştirilmektedir. Bir veya iki yıllıktır, 1, 5 metre kadar boylanır. Kuzey Amerika'ya özgü bir bitkidir ancak yetiştirildiği ülkelerde doğallaşmıştır. Çok fazla melez ve kültürü vardır. Yaprakları diğer türlere göre daha büyük ve uzun saplıdır. Türkçe litaretürde adına 'büyük yapraklı acı bakla' denir. Pembe, mavi, mor, sarı ve beyaz renklerde gösterişli çiçek açar, bodur çeşitleri de vardır. Bahçe dekorasyonlarında ve kesme çiçekcilikte kullanılır.
Güneşli, açık alanları ve geçirimli nemli, kumlu toprakları sever. Dona dayanıklıdır, suyu sever, fazla sıcak yerleri sevmez.
Çoğu zaman dökülen tohumlarından kendiliğinden biter. Tohumları doğrudan toprağa ekilir. Ayrıca taban filizlerinden de yetişir. Ömrü kısadır, çiçek açıp tohum oluşturana kadardır. Kelebek, arı ve kuşları kendine çeker.
Yurdumuzda doğal olarak aşağıdaki acıbakla türleri yetişmektedir.
1 - Termiye ( Lupinus albus )
2 - Mısır baklası ( Lupinus anatolicus ). Endemik
3 - Acıbakla ( Lupinus angustifolius )
4 - Delice bakla ( Lupinus hispanicus )
5 - Domuz baklası ( Lupinus micranthus )
6 - Gavur baklası ( Lupinus pilosus ) Süs bitkisi olarak da yetiştirilir.
Bunlardan aşığıda fotoğraflarını gördüğünüz gavur baklası ( Lupinus pilosus ) süs bitkisi olarak da yetiştirilmektedir. Mavi lüpen ( Blue lupin ) de denir. 50 cm yüksekliğinde, tüylü, tek yıllık otsu bir bitkidir. Tohumları ( 2 - 4 adet ) suda haşlandıktan sonra kabuğu soyularak yenilir. Kahvesi olur ( Altrei kahvesi ).
Büyük yapraklı acı bakla ( Lupinus polyphyllus )
Süs bitkisi olarak yetiştirilir
Ülkemizde, baklagiller ( Fabaceae ) familyasının 'lupius' türlerine genel olarak acıbakla denir. Bir veya iki yıllık, tüylü, beyaz veya mavi renkli çiçekli ve otsu bitkilerdir. ( Az da olsa çalı türleri de vardır ) 200 ile 500 kadar türü vardır. Akdeniz havzası ve Amerika'da doğal olarak yayılış gösterir. Bazı acıbakla türlerinin eski çağlardan bu güne tarımı yapılmıştır. Tohumları protein bakımından zengindir, besin maddesi olarak kullanılmıştır. Ancak zehirli olduğu için, suda kaynatıldıktan sonra yenir ( tazesi kesinlikle yenmez ). Cins adı ( lupinus ) latince ' kurt gibi' anlamına gelir. Huyu kurtlara benzediği için.
Çiçekleri gösterişlidir, genellikle mavi renkli olup, uzun dik salkımlarlarda bulunur ve aşağıdan yukarıya doğru açar. Yapraklar el parmakları biçimindedir ( 5 - 11 adet yaprakcıklı ) ve yeşil renklidir. Meyve, bakladır.
Türkiye'de 6 acıbakla türünün doğal yayılışı bulunmaktadır. Halk arasında Termiye, camuz baklası, yaban baklası, koyun baklası, kurt baklası, yahudi baklası, gavur baklası, lüpen denir. Yeşil gübre olarak değerlendirilir, tohumları hayvan yemi olarak kullanılır, toprağı azot bakımından zenginleştirir.
Büyük yapraklı acı bakla ( Lupinus polyphyllus )
Lupinus polyphyllus ( Lupinus x regalis ) türü, yaprakları ve çiçeği güzel olduğu için bütün dünyada süs bitkisi olarak yetiştirilmektedir. Bir veya iki yıllıktır, 1, 5 metre kadar boylanır. Kuzey Amerika'ya özgü bir bitkidir ancak yetiştirildiği ülkelerde doğallaşmıştır. Çok fazla melez ve kültürü vardır. Yaprakları diğer türlere göre daha büyük ve uzun saplıdır. Türkçe litaretürde adına 'büyük yapraklı acı bakla' denir. Pembe, mavi, mor, sarı ve beyaz renklerde gösterişli çiçek açar, bodur çeşitleri de vardır. Bahçe dekorasyonlarında ve kesme çiçekcilikte kullanılır.
Güneşli, açık alanları ve geçirimli nemli, kumlu toprakları sever. Dona dayanıklıdır, suyu sever, fazla sıcak yerleri sevmez.
Çoğu zaman dökülen tohumlarından kendiliğinden biter. Tohumları doğrudan toprağa ekilir. Ayrıca taban filizlerinden de yetişir. Ömrü kısadır, çiçek açıp tohum oluşturana kadardır. Kelebek, arı ve kuşları kendine çeker.
Yurdumuzda doğal olarak aşağıdaki acıbakla türleri yetişmektedir.
1 - Termiye ( Lupinus albus )
2 - Mısır baklası ( Lupinus anatolicus ). Endemik
3 - Acıbakla ( Lupinus angustifolius )
4 - Delice bakla ( Lupinus hispanicus )
5 - Domuz baklası ( Lupinus micranthus )
6 - Gavur baklası ( Lupinus pilosus ) Süs bitkisi olarak da yetiştirilir.
Bunlardan aşığıda fotoğraflarını gördüğünüz gavur baklası ( Lupinus pilosus ) süs bitkisi olarak da yetiştirilmektedir. Mavi lüpen ( Blue lupin ) de denir. 50 cm yüksekliğinde, tüylü, tek yıllık otsu bir bitkidir. Tohumları ( 2 - 4 adet ) suda haşlandıktan sonra kabuğu soyularak yenilir. Kahvesi olur ( Altrei kahvesi ).